Beste leden van GroenLinks,

Een kleine acht weken ben ik nu fractievoorzitter van GroenLinks in de Tweede Kamer. In deze periode heb ik vijftien gesprekken gevoerd met groepen leden. Zij wilden bij mij hun zorgen uiten, of hun onvrede kenbaar maken over de gang van zaken in GroenLinks. Velen van hen zijn al sinds jaar en dag betrokken bij onze partij. Die betrokkenheid stond nu ter discussie. Ik wilde erachter komen hoe dat kwam. Niet omdat ik daar zelf geen idee van had, wel omdat het belangrijk is de opvattingen van leden vanaf het begin een belangrijke plaats te geven bij het werken aan herstel.

Inmiddels kan ik zeggen dat de gesprekken me veel hebben geleerd. Via deze brief wil ik de lessen die ik trek graag met jullie delen.

De gesprekken onderstreepten hoe groot de betrokkenheid van onze leden bij de partij is en hoe zeer ze overtuigd zijn van de relevantie van GroenLinks. Ze hebben me ook duidelijk gemaakt hoe sterk de afkeer is van machtsspelletjes, ondoorzichtigheid en onwaarachtige omgangsvormen. De afstand tussen politici in Den Haag en betrokken leden kwam vaak aan de orde, en, hoewel er begrip is voor het feit dat een uitgedunde fractie niet overal in de partij aanwezig kan zijn, pleiten velen voor een betere aansluiting tussen wat in Den Haag gebeurt en wat leeft in afdelingen en bij individuele leden. De leden die ik sprak willen niets liever dan zich verbonden blijven voelen met GroenLinks, maar dan moet er wel het één en ander veranderen.
Veel van de heersende onvrede werd manifest rondom het vertrek van Jolande Sap. De manier waarop dat gebeurde, stuitte bij al mijn gesprekspartners op verontwaardiging en onbegrip. Het vertrek van Jolande vormde zo het treurige sluitstuk van een periode van een kleine twee jaar waarin het GroenLinks niet heel erg goed ging.
Die periode begon met de steun die onze partij verleende aan de politietrainingsmissie naar Afghanistan. Hier leeft nog veel onvrede over. Natuurlijk spelen inhoudelijke bezwaren daarbij een rol, maar minstens zo vaak is het de manier waarop het besluit tot stand kwam die nog tot discussie leidt. Achteraf kregen de leden het besluit voorgelegd, maar velen hadden niet de indruk dat hun opvatting er toen nog veel toe deed.
Het bezwaar tegen de manier waarop besluiten worden genomen, wordt groter als leden de indruk krijgen dat de partij niet goed wordt bestuurd en dat de rollen en verantwoordelijkheden niet duidelijk zijn. Dat alles was de afgelopen periode regelmatig het geval. Rondom het referendum voor de lijsttrekker was het een rommeltje, bij de kandidaatstelling voor de Tweede Kamerlijst leidde goed bedoelde transparantie tot beschadiging van kandidaten en partijprominenten lieten zich in de media niet altijd even tactvol uit.
Het is goed dat een commissie onder leiding van Nel van Dijk uitzoekt hoe dit alles is ontstaan en hoe de verkiezingsnederlaag moet worden verklaard. Ik wil uiteraard niet op hun conclusies vooruit lopen. Maar uit de gesprekken die ik voerde, heb ik al wel geleerd dat herstel van vertrouwen in GroenLinks begint bij verheldering van verantwoordelijkheden en grotere betrokkenheid van onze leden. GroenLinks moet weer de partij worden die ze was. Ik ga me daar met kracht voor inzetten en ben er voor iedereen op aanspreekbaar.
Maar dat is niet genoeg. In elk van de gesprekken die ik voerde, kwamen ook inhoudelijke punten aan de orde. Die gingen eigenlijk vaak over hetzelfde. GroenLinks heeft een fantastisch verkiezingsprogramma dat ook nog eens geweldig scoort in de doorrekening van Centraal Planbureau en Planbureau voor de Leefomgeving. Maar, zo vroegen de aanwezigen mij, waarom slaagt de partij er niet goed in het programma te vertalen in een verhaal dat de kiezer vertrouwen geeft en de urgentie ervan overbrengt?

Een onderwerp dat vaak terugkwam, is of we wel links genoeg zijn. Wie in de afgelopen verkiezingscampagne voor GroenLinks de straat op ging, herkent het ongetwijfeld: wat is er eigenlijk links aan de versoepeling van het ontslagrecht en de versobering van de WW? Dat GroenLinks, zoals bij het Lente-akkoord, soms concessies moet doen om voor ons wezenlijke punten binnen te halen, dat snapt iedereen. Maar dat we in ons eigen programma - in een tijd van snel oplopende werkloosheid - maatregelen voorstellen die verworven rechten van werkenden aantasten om zo de mogelijkheden voor outsiders op de arbeidsmarkt te vergroten, daarvoor bestaat vaak weinig begrip. Dat GroenLinks een breder verhaal heeft over een sterkere positie op de arbeidsmarkt voor outsiders (o.a. flexwerkers) én insiders, wordt in de praktijk te weinig zichtbaar. Laat ik duidelijk zijn: het gaat GroenLinks niet om hervormen als doel op zich, maar om het vergroten van de zekerheid van mensen. De plannen van het kabinet Rutte II voor versoepeling van het ontslagrecht en verkorting van de WW kunnen dan ook op geen enkele manier rekenen op de steun van GroenLinks. PvdA en VVD zorgen voor een forse verslechtering van de positie van werknemers met een vast contract, de onzekerheid van velen neemt toe en wie zijn baan verliest, wordt aan zijn lot overgelaten. Dit heeft niets te maken met de vernieuwende arbeidsmarkt die GroenLinks voorstaat.
Snel oplopende werkloosheid, lage groei, hoge begrotingstekorten en crisis in de eurozone maken het wenselijk dat GroenLinks zijn sociaaleconomische opvattingen nog eens goed bespreekt. Dat biedt dan gelijk de mogelijkheid de verbinding tussen economie en ecologie concreter invulling te geven. Geen partij scoort bij het CPB zo goed op de combinatie van werk, koopkracht en groene resultaten. De radicale fiscale vergroening – belast vervuiling, maak arbeid goedkoper – vormt het hart van onze groene koers. Maar voor veel mensen blijft dit abstract. We zullen onze plannen concreter moeten uitwerken zodat we voor burgers perspectief creëren en vertrouwen geven onderdeel te zijn van de noodzakelijke overgang naar een groene economie. Daarbij moet GroenLinks beter aansluiten bij wat burgers zelf al doen op het gebied van natuur en milieu. Steeds meer Nederlanders zetten zich in voor groen in de buurt, kopen duurzame producten en wekken schone energie op. Vanuit de politiek krijgen ze onduidelijke signalen en halfslachtig beleid.
GroenLinks wordt herkend als de groene partij van Nederland en is als geen ander in de positie om de groene burger te vertegenwoordigen in raden, staten, de Tweede Kamer en het Europees Parlement. Maar dat gaat niet vanzelf. Juist met het oog op de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2014 heeft onze partij een concreet programma nodig dat laat zien wat groene politiek kan betekenen voor burgers die de keuze voor duurzaamheid al hebben gemaakt, of willen maken, maar daarbij onvoldoende worden ondersteund.

Er is werk aan de winkel. We moeten de kiezer beter duidelijk maken waar GroenLinks voor staat. Daarom wil de Tweede Kamerfractie de komende periode samen met jullie op drie onderwerpen onze koers scherper aanzetten:

  1. Arbeidsmarkt en verzorgingsstaat: we kiezen voor een activerende arbeidsmarkt en verzorgingsstaat, versterken het perspectief voor werkzoekenden, flexwerkers en zzp-ers en voorkomen dat mensen die nu vast werk hebben zonder baan komen te zitten.
  2. Groene politiek: we concretiseren onze groene agenda, versterken de verbinding tussen economie en ecologie en sluiten beter aan bij wat heel veel mensen op dit terrein nu al ondernemen en belangrijk vinden.
  3. Militaire- en vredesmissies: we stellen onszelf de vraag wat en hoe militaire missies kunnen bijdragen aan bescherming van burgers, handhaving van vrede en veiligheid en respect voor mensenrechten.

Hierover wil ik graag met jullie het gesprek aangaan. Uiteraard zullen we deze discussie voeren op de geëigende plekken die onze partij hiervoor kent, zoals de partijraad. Maar we zullen ook nieuwe plekken creëren waar iedereen zijn mening kan uiten en aan het debat kan deelnemen. Daar horen jullie snel meer van. Vanzelfsprekend zal op het congres op 3 maart a.s. ook veel aandacht voor deze issues zijn. Rond de zomer willen we deze discussies afronden.

GroenLinks is een goudmijn van ervaring en deskundigheid. De gesprekken die ik voerde hebben me er opnieuw van overtuigd dat onze partij springlevend is. De relevantie van onze oplossingen is groter dan ooit. Juist daarom is het zo belangrijk dat we het vertrouwen terugwinnen van al die kiezers die zich verbonden voelen met het gedachtegoed van GroenLinks maar op 12 september niet op ons stemden.
Jullie zijn het kloppend hart van de partij en de sleutel voor dat herstel. GroenLinks is een vereniging van 25.000 leden die gezamenlijk het verschil kunnen en moeten maken. Jullie geven kleur en vorm aan de partij, jullie staan midden in de samenleving en zorgen ervoor dat de partij aansluit bij en voortbouwt op wat in de maatschappij gebeurt. Samen gaan we er voor zorgen dat GroenLinks in 2014 bij de verkiezingen voor gemeenteraden en Europees Parlement weer helemaal terug is.

Dank voor de grote betrokkenheid en een hartelijke groet,

Bram van Ojik